Zwyrodnienie stawu biodrowego, znane również jako koksartroza, to przewlekła choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego, charakteryzująca się postępującą degradacją chrząstki stawowej oraz zmianami w strukturze kości. Choroba ta prowadzi do bólu, sztywności i ograniczenia ruchomości stawu, znacząco obniżając jakość życia pacjentów.
Etiologia i patogeneza
Koksartroza może mieć charakter pierwotny lub wtórny. W przypadku koksartrozy pierwotnej, przyczyna pozostaje nieznana, choć sugeruje się udział czynników genetycznych oraz metabolicznych. Badania wskazują na związek między mutacjami w genach kodujących białka macierzy pozakomórkowej a zwiększonym ryzykiem rozwoju choroby. Koksartroza wtórna rozwija się w wyniku istniejących wcześniej patologii, takich jak dysplazja stawu biodrowego, przebyte urazy, choroby metaboliczne (np. cukrzyca) czy zapalne choroby stawów. Proces degeneracji chrząstki stawowej jest złożony i obejmuje zaburzenia równowagi między syntezą a degradacją macierzy pozakomórkowej, prowadząc do utraty elastyczności i wytrzymałości chrząstki.
Objawy kliniczne koksartrozy
Początkowe objawy koksartrozy są często subtelne i mogą obejmować dyskomfort w okolicy pachwiny lub pośladka oraz uczucie sztywności stawu po okresie bezruchu. W miarę postępu choroby, ból nasila się, pojawia się podczas aktywności fizycznej, a w zaawansowanych stadiach również w spoczynku. Ograniczenie ruchomości stawu prowadzi do trudności w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak chodzenie, wstawanie z krzesła czy zakładanie skarpet. Obserwuje się także osłabienie mięśni okołostawowych oraz skrócenie kończyny dolnej po stronie zajętej chorobą.
Diagnostyka koksartrozy
Rozpoznanie koksartrozy opiera się na dokładnym wywiadzie klinicznym, badaniu fizykalnym oraz badaniach obrazowych. Radiografia stawu biodrowego jest podstawowym narzędziem diagnostycznym, umożliwiającym ocenę zwężenia szpary stawowej, obecności osteofitów oraz zmian w strukturze kości. W niektórych przypadkach, zwłaszcza we wczesnych stadiach choroby, pomocne mogą być badania rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografii komputerowej (CT), które pozwalają na dokładniejszą ocenę tkanek miękkich i wczesnych zmian degeneracyjnych.
Leczenie koksartrozy
Postępowanie terapeutyczne w koksartrozie zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz nasilenia objawów. W początkowych stadiach zaleca się leczenie zachowawcze, obejmujące modyfikację stylu życia, farmakoterapię oraz rehabilitację. Modyfikacja stylu życia polega na redukcji masy ciała, unikanie przeciążeń stawu oraz regularnej aktywności fizycznej dostosowanej do możliwości pacjenta. Farmakoterapia obejmuje stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w celu łagodzenia bólu i stanu zapalnego. W niektórych przypadkach rozważa się zastosowanie leków modyfikujących przebieg choroby, takich jak siarczan chondroityny czy glukozamina, choć ich skuteczność pozostaje przedmiotem dyskusji. Rehabilitacja skupia się na ćwiczeniach poprawiających zakres ruchu, wzmacniających mięśnie okołostawowe oraz technikach zmniejszających ból, takich jak terapia manualna czy fizykoterapia.
W zaawansowanych stadiach koksartrozy, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów, rozważa się interwencje chirurgiczne. Endoprotezoplastyka stawu biodrowego, polegająca na zastąpieniu uszkodzonego stawu implantem, jest powszechnie stosowaną metodą, przynoszącą znaczną poprawę funkcji stawu oraz jakości życia pacjentów. Wybór odpowiedniego typu protezy oraz techniki operacyjnej zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz doświadczenia chirurga.
Koksartroza jest przewlekłą chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego, prowadzącą do bólu i ograniczenia funkcji stawu. Wczesne rozpoznanie oraz kompleksowe podejście terapeutyczne, obejmujące modyfikację stylu życia, farmakoterapię, rehabilitację oraz, w razie potrzeby, interwencje chirurgiczne, są kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów. Dalsze badania naukowe są niezbędne w celu lepszego zrozumienia mechanizmów patogenezy choroby oraz opracowania bardziej skutecznych metod leczenia.
